استانداردهای فن‌های ضد انفجار در صنایع حساس و پرخطر نظیر پتروشیمی، نفت و گاز، معادن و کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی، استفاده از تجهیزات مقاوم در برابر انفجار یک الزام حیاتی است. یکی از تجهیزات کلیدی در این محیط‌ها، فن‌های ضد انفجار هستند که با عملکرد دقیق خود در تهویه هوا، کنترل دما و تخلیه گازهای قابل اشتعال، نقش اساسی در ایمنی محیط ایفا می‌کنند. اما آنچه اهمیت انتخاب این تجهیزات را دوچندان می‌کند، توجه دقیق به استانداردهای مورد نیاز فن‌های ضد انفجار و بررسی کامل گواهینامه‌ های فن‌ های ضد انفجار پیش از خرید و نصب آن‌ها است.

رعایت دقیق استانداردهای فن‌های ضد انفجار تضمین می‌کند که این تجهیزات در شرایط محیطی خاص و در برابر خطرات ناشی از انفجار، عملکرد ایمن و مؤثری داشته باشند. همچنین، دارا بودن گواهینامه ‌های فن‌های ضد انفجار از مراجع معتبر بین‌المللی، نشان‌دهنده تطابق کامل محصول با الزامات ایمنی و فنی روز دنیا است.
در این مقاله از وب سایت آترین به بررسی، فرآیند طراحی، نکات انتخاب فن ضد انفجار و بهره‌برداری از فن‌های صنعتی در محیط‌های مستعد انفجار، آشنایی با استانداردها و شناخت گواهینامه‌ های فن‌ های ضد انفجار نه‌تنها به افزایش ایمنی آشنا می‌شویم.

استانداردهای فن‌های ضد انفجار؛ فن ضد انفجار چيست؟

اگر یک فن، هواکش یا دمنده مکنده در مراحل مختلف مانند روشن شدن، در حال کار بودن یا خاموش شدن، به‌گونه‌ای طراحی شده باشد که ایجاد جرقه، قوس الکتریکی یا نقاط داغ (که می‌توانند به دلایل مکانیکی یا الکتریکی به وجود آیند) نداشته باشد و در نتیجه منجر به انفجار یا احتراق در اتمسفر گازی یا محیط‌های دارای گرد و غبار قابل اشتعال نشود، آن تجهیز را فن ضد انفجار می‌نامند.

چنین فن‌هایی بر اساس استانداردهای فن‌های ضد انفجار ساخته شده‌اند و معمولاً دارای گواهینامه‌ های فن‌ های ضد انفجار هستند. این دسته از تجهیزات شامل انواع فن‌ها از جمله فن‌های سانتریفیوژ نیز می‌شوند که به دلیل ساختار و عملکرد خاص خود، کاربرد گسترده‌ای در سیستم‌های تهویه مطبوع و صنعتی ایمن دارند. رعایت این ویژگی‌ها از مهم‌ترین نکات انتخاب فن‌ضد انفجار در صنایع حساس به شمار می‌رود.

استانداردهای فن‌های ضد انفجار

یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌ها در فرآیند طراحی و تولید فن‌ های ضد انفجار، رعایت دقیق استانداردهای مورد نیاز فن‌های ضد انفجار و دریافت گواهینامه ‌های فن‌های ضد انفجار از مراجع معتبر بین‌المللی است. این استانداردها و گواهینامه ‌ها تضمین می‌کنند که فن در برابر گازهای قابل اشتعال، بخارات شیمیایی و ذرات معلق انفجاری، عملکردی ایمن، مقاوم و پایدار ارائه دهد. از نکات انتخاب فن‌ضد انفجار نیز این است که محصول انتخابی حتماً با این الزامات فنی و ایمنی مطابقت کامل داشته باشد.
در میان مجموعه‌ی گسترده‌ای از استانداردهای فن‌های ضد انفجار، برخی از مهم‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها عبارت‌اند از:

1. ATEX (EU Directive 2014/34/EU) + IECEx

یکی از شناخته‌شده‌ترین استانداردهای فن‌های ضد انفجار در سطح اروپا که برای تجهیزات نصب‌شده در محیط‌های انفجاری تدوین شده است. IECEx هم یکی دیگر از استانداردهای بین‌المللی بسیار معتبر است که در بسیاری از کشورها به‌عنوان مرجع اصلی استانداردهای فن‌های ضد انفجار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

3. NFPA 497، NFPA 496+ Underwriters Laboratories

این دو استاندارد آمریکایی، جزء استانداردهای مورد نیاز فن‌های ضد انفجار در حوزه تهویه و دسته‌بندی فضاهای مستعد انفجار هستند. سازمان آمریکایی با ارائه گواهینامه‌های ایمنی، یکی از مراجع تعیین‌کننده در زمینه استانداردهای مورد نیاز فن‌های ضد انفجار برای تجهیزات الکتریکی به شمار می‌رود.
رعایت دقیق استانداردهای فن‌های ضد انفجار، نه تنها تضمین‌کننده امنیت و سلامت افراد حاضر در محیط‌های پرخطر است؛ بلکه نقش کلیدی در دریافت گواهینامه‌ های فن‌ های ضد انفجار ایفا می‌کند. این گواهینامه‌ها نشان‌دهنده‌ی انطباق تجهیزات با الزامات قانونی، استانداردهای بیمه‌ای و شرایط سخت‌گیرانه ممیزی ایمنی صنعتی هستند. در واقع، بدون برخورداری از این گواهینامه‌های معتبر و رعایت کامل استانداردها، نمی‌توان انتظار عملکرد مطمئن یا اخذ مجوز بهره‌برداری در بسیاری از صنایع حساس را داشت.

گواهینامه های فن های ضد انفجار

با رشد فناوری و افزایش سطح آگاهی مصرف‌کنندگان، نیاز به تجهیزات صنعتی با کیفیت بالا و ایمنی تضمین‌شده بیش از پیش احساس می‌شود. رقابت فشرده میان تولیدکنندگان نیز سبب شده تا شرکت‌ها برای جلب اعتماد مشتریان، محصولات خود را مطابق با بالاترین استانداردهای ایمنی طراحی کنند. در این میان، یکی از مهم‌ترین عوامل مورد توجه خریداران، گواهینامه‌ های فن‌ های ضد انفجار است. این گواهینامه‌ها نشان‌دهنده انطباق محصول با الزامات ایمنی بین‌المللی بوده و نقش مهمی در انتخاب نهایی مصرف‌کننده ایفا می‌کنند.

در حالت کلی، گواهینامه ATEX یکی از مهم‌ترین انواع گواهینامه‌ های فن ‌های ضد انفجار به‌شمار می‌آید که بر پایه استانداردهای مورد نیاز فن‌های ضد انفجار در سطح اتحادیه اروپا تدوین شده است. این گواهی در دو دسته اصلی صادر می‌شود که هر کدام کاربرد خاصی در محیط‌های صنعتی مستعد انفجار دارند.

1. ATEX گازی (2014/34/EU) + ATEX پودری

برای فن‌هایی که در محیط‌های دارای گازهای قابل اشتعال استفاده می‌شوند این دو گواهی صادر می‌شود. این گواهی نشان‌دهنده ایمنی محصول در برابر خطرات ناشی از انفجار گاز است.
AT (1999/92/EC) برای تجهیزات مورد استفاده در محیط‌هایی با گرد و غبار یا ذرات قابل اشتعال است. این گواهی تأیید می‌کند که فن می‌تواند در چنین فضاهایی بدون ایجاد خطر عمل کند. و دارای استانداردهای فن‌های ضد انفجار هستند.

نکات انتخاب فن ضد انفجار

نکات انتخاب فن ضد انفجار بسیار حساس و تخصصی است و نیازمند بررسی دقیق شرایط محیطی و الزامات فنی می‌باشد. برای انتخاب صحیح، ابتدا باید نوع محیط انفجاری (گازی، گرد و غبار یا بخارات شیمیایی) و کلاس دمایی منطقه به‌درستی شناسایی شود. این اطلاعات پایه‌ای‌ترین معیار در انتخاب فن ضد انفجار مناسب بر اساس استانداردهای مورد نیاز فن‌های ضد انفجار هستند. همچنین، استفاده از فن ضد انفجار در محیط‌های پرخطر ضروری است تا ایمنی نیروی انسانی و تجهیزات تضمین شود و خطرات ناشی از انفجار به حداقل برسد.

از دیگر نکات انتخاب فن ضد انفجار می‌توان به بررسی دقیق دبی هوا، سطح فشار، بازده انرژی، ابعاد فیزیکی و قابلیت نگهداری آسان اشاره کرد. این موارد، همراه با انطباق با استانداردهای فن‌های ضد انفجار و دارا بودن گواهینامه‌ های فن‌ های ضد انفجار، نقش مهمی در تضمین عملکرد ایمن و طول عمر بالای تجهیز دارندکه در ادامه به آن اشاره می‌کنیم عبارتند از:
• توجه به استانداردهای ATEX و IECEx
• مطابقت با کلاس دمایی و منطقه خطر
• بررسی نوع محیط (گاز، گرد و غبار، بخار)
• در نظر گرفتن فشار و دبی مورد نیاز
• کیفیت ساخت و برند تولیدکننده

جمع‌‌بندی

فن‌های ضد انفجار تجهیزاتی حیاتی در محیط‌های صنعتی حساس به گازها و گردوغبارهای قابل اشتعال هستند. استانداردهای فن‌های ضد انفجار تضمین می‌کنند که این تجهیزات در شرایط بحرانی، ایمنی کارکنان و تجهیزات را حفظ می‌کنند. از مهم‌ترین این استانداردها می‌توان به ATEX، IECEx، و UL844 اشاره کرد. همچنین دریافت گواهینامه های فن های ضد انفجار از نهادهای معتبر بین‌المللی نشان‌دهنده کیفیت، ایمنی و عملکرد مطمئن فن‌هاست. در هنگام انتخاب فن ضد انفجار، توجه به نکات انتخاب فن ضد انفجار مانند نوع محیط، دمای کاری، کلاس انفجاری و نوع گاز یا گردوغبار موجود، ضروری است.

سایت آترین در زمینه طراحی، تأمین، نصب و خدمات پس از فروش تجهیزات سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC) فعالیت می‌کند. این شرکت با بهره‌گیری از دانش فنی روز و تیم مهندسی متخصص، راهکارهای جامع و سفارشی برای پروژه‌های مسکونی، تجاری، صنعتی و بیمارستانی ارائه می‌دهد. برای اطلاعات دقیق میتوانید در قسمت تماس با ما با کارشناسن ارتباط داشته باشید.