پرده‌های دود و حریق از مهم‌ترین تجهیزات نوین سیستم‌های ایمنی در ساختمان‌ها هستند که در زمان آتش‌سوزی نقش کلیدی در کنترل و مدیریت شرایط اضطراری و محدودسازی گسترش آتش و دود دارند. این پرده‌ها با هدف جلوگیری از گسترش شعله‌های آتش و نفوذ دود به دیگر بخش‌های ساختمان و به‌عنوان موانع موقتی طراحی شده‌اند که می‌توانند مسیرهای فرار را برای ساکنان ایمن نگه دارند و هر یک کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند. مقاومت پرده حریق در برابر آتش یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که این محصولات را از سایر سیستم‌های محافظتی متمایز می‌کند.

پرده‌های حریق می‌توانند برای مدت زمانی مشخص در برابر شعله‌های آتش مقاومت کنند و مانع از گسترش آتش به دیگر قسمت‌های ساختمان شوند. پرده‌های دود نیز برای کنترل و هدایت دود در محیط‌هایی مانند پارکینگ‌ها، راه‌پله‌ها و فضاهای صنعتی به کار می‌روند. کاربردهای پرده دود که متمرکز بر کنترل و هدایت دود است، با ایجاد موانعی در مسیر دود، از پخش شدن آن در تمام فضاهای ساختمان و انتشار دود به طبقات بالاتر یا بخش‌های حساس ساختمان جلوگیری می‌کند. در ادامه مطلب از وب‌سایت آترین با ما همراه باشید تا با تفاوت‌ها و کاربردهای پرده‌های دود و حریق بیشتر آشنا شوید.

اهمیت سیستم‌ های ایمنی در ساختمان

ایمنی ساختمان‌ها یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های صنعت ساخت‌وساز مدرن است و رعایت استانداردهای به‌روز در این حوزه، نقشی مهم در حفاظت از جان و مال ساکنان دارد. استفاده از سیستم‌های ایمنی پیشرفته مانند پرده‌های دود و حریق، به‌ویژه در ساختمان‌های بلند و اماکن پرتردد، اهمیت بسیاری دارد. پرده‌های دود و آتش با هدف مهار و کنترل گسترش حریق و جلوگیری از نفوذ دود به بخش‌های دیگر ساختمان طراحی شده‌اند و نقش مهمی در مدیریت شرایط اضطراری دارند.

مقاومت پرده حریق در برابر آتش، مطابق با استانداردهای بین‌المللی، تضمین می‌کند که این تجهیزات بتوانند در مدت زمان مشخصی مانع عبور حرارت و شعله شوند و فرصت لازم برای تخلیه ایمن افراد را فراهم کنند. همچنین کاربردهای پرده دود شامل جداسازی ناحیه‌های مختلف، هدایت دود به مسیرهای خروجی و حفظ کیفیت هوای تنفسی در مسیرهای فرار است که در کاهش تلفات انسانی و خسارات مالی بسیار مؤثر است.

معرفی پرده‌های دود

پرده‌های دود و حریق از جمله راهکارهای نوین محافظتی در صنعت ساختمان هستند که اهمیت آن‌ها در سیستم‌های ایمنی روز به روز در حال افزایش است. پرده‌های دود به طور خاص، ساختارهایی انعطاف‌پذیر و مقاوم هستند که برای کنترل و محدودسازی انتشار دود در هنگام آتش‌سوزی طراحی شده‌اند. برخلاف مقاومت پرده حریق در برابر آتش که برای جلوگیری از گسترش شعله طراحی شده، پرده‌های دود با هدف کنترل دود عمل می‌کنند. این پرده‌ها از پارچه‌های مخصوص با روکش سیلیکون یا فایبرگلاس ساخته می‌شوند که در برابر حرارت و دود مقاوم هستند.

ساختار اصلی پرده‌های دود شامل پارچه مقاوم در برابر حرارت، سیستم راهنما در کناره‌ها، مکانیسم جمع‌کننده پرده و سیستم کنترل است. در حالت عادی، این پرده‌ها در یک محفظه بالای محل نصب قرار دارند و در صورت فعال شدن سیستم تشخیص دود، به صورت خودکار پایین می‌آیند. پرده دود باید بتواند دمای حداقل 600 درجه سانتی‌گراد را برای مدت زمان مشخصی تحمل کند.

کاربردهای پرده دود در ساختمان‌های مدرن بسیار متنوع است، اما هدف اصلی آن‌ها ایجاد مناطق مجزا برای کنترل جریان دود است. عملکرد این پرده‌ها با سیستم‌های تهویه دود هماهنگ است و باعث می‌شود دود به سمت خروجی‌های تعبیه شده هدایت شود. در حقیقت، پرده‌های دود و حریق مکمل یکدیگر در یک سیستم حفاظت جامع هستند و هر یک نقش خاص خود را دارند.

انواع پرده‌های دود

پرده‌های دود و حریق تنوع بسیاری دارند و همچنین دسته‌بندی‌های مختلفی از پرده‌های دود نیز وجود دارد که هر یک برای شرایط و نیازهای خاصی طراحی شده‌اند. این پرده‌ها بر اساس مکانیسم عملکرد، نوع نصب و میزان مقاومت در برابر دما طبقه‌بندی می‌شوند.

بر خلاف مقاومت پرده حریق در برابر آتش که در درجات مختلف زمانی طبقه‌بندی می‌شود، پرده‌های دود بر اساس دما و نفوذپذیری دود دسته‌بندی می‌شوند. اولین دسته، پرده‌های دود ثابت هستند که به‌صورت دائم در محل خود نصب می‌شوند و در فضاهایی که نیاز به عبور و مرور کمتری دارند استفاده می‌شوند. دسته دوم، پرده‌های دود خودکار هستند که در شرایط عادی جمع شده و در محفظه‌های خود قرار دارند و فقط در زمان تشخیص دود یا حرارت به صورت خودکار فعال می‌شوند.

دسته سوم نیز پرده‌های دود نیمه‌خودکار هستند که ترکیبی از قابلیت‌های دو نوع قبلی را دارند و می‌توانند هم به‌صورت دستی و هم خودکار فعال شوند. از نظر وضعیت ایمنی، پرده‌های دود به دو دسته ایمن در برابر خرابی (Fail-Safe) و ایمن در حالت باز (Fail-Open) تقسیم می‌شوند. نوع Fail-Safe در صورت قطع برق به صورت خودکار پایین می‌آید، در حالی که نوع Fail-Open در همان وضعیت باز باقی می‌ماند. انتخاب بین این دو نوع به استراتژی ایمنی ساختمان و کاربردهای پرده دود در آن فضای خاص بستگی دارد.

پرده‌های دود و حریق؛ کاربردهای پرده دود

کاربردهای پرده دود در سیستم‌های مدرن ایمنی ساختمان بسیار گسترده و متنوع است. بر خلاف مقاومت پرده حریق در برابر آتش که برای جلوگیری از گسترش شعله طراحی شده، پرده‌های دود در درجه اول برای کنترل و مدیریت جریان دود استفاده می‌شوند. این تمایز اساسی در عملکرد، کاربردهای پرده دود را در فضاهای خاصی برجسته می‌کند که مدیریت دود در آن‌ها اهمیت بسیاری دارد. یکی از مهم‌ترین کاربردهای پرده دود در آتریوم و ساختمان‌های اداری و فضاهای چندطبقه باز است. در این فضاها، پرده‌های دود می‌توانند به‌عنوان موانع عمودی عمل کرده و از حرکت دود بین طبقات جلوگیری کنند.

استفاده از پرده‌های دود در آتریوم‌ها می‌تواند زمان ایمن برای تخلیه را تا 300 درصد افزایش دهد؛ درحالی که پرده‌های دود و حریق در کنار هم می‌توانند یک سیستم محافظتی کامل‌تر ایجاد کنند. کاربردهای پرده دود در راهروهای طولانی و مسیرهای فرار نیز اهمیت بسیاری دارد. در این مکان‌ها، پرده‌های دود با تقسیم فضا به بخش‌های کوچک‌تر، از انتشار سریع دود در کل مسیر جلوگیری می‌کنند. برخلاف دیوارهای ثابت یا مقاومت پرده حریق در برابر آتش که می‌تواند مانع حرکت افراد شود، پرده‌های دود انعطاف‌پذیرتر بوده و امکان عبور افراد را در شرایط اضطراری فراهم می‌کنند.

در فضاهای تجاری بزرگ مانند مراکز خرید و فروشگاه‌های زنجیره‌ای، کاربردهای پرده دود به منظور ایجاد منطقه‌بندی دود بسیار مفید است. این پرده‌ها با محدود کردن گسترش دود به یک منطقه خاص، زمان بیشتری برای تخلیه سایر بخش‌ها فراهم می‌کنند. در پارکینگ‌های طبقاتی و تونل‌ها نیز کاربردهای پرده دود برای کنترل مسیر دود و گازهای سمی حاصل از آتش‌سوزی خودروها بسیار کاربردی است. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد ترکیب پرده‌های دود و حریق با سیستم‌های تهویه مکانیکی می‌تواند تا 70 درصد کارایی عملیات تخلیه و اطفاء حریق را در این فضاها افزایش دهد.

پرده‌های دود و حریق؛ معرفی پرده‌های حریق

پرده‌های دود و حریق از جمله پیشرفته‌ترین سیستم‌های محافظتی در برابر آتش‌سوزی هستند که امروزه در صنعت ساختمان استفاده می‌شوند. پرده‌های حریق به طور خاص، موانع منعطف و سبکی هستند که برای جلوگیری از گسترش آتش بین بخش‌های مختلف ساختمان طراحی شده‌اند. این پرده‌ها که به‌عنوان جایگزینی برای درب‌های ضد حریق سنگین و دیوارهای ثابت استفاده می‌شوند، در زمان آتش‌سوزی به‌صورت خودکار فعال می‌شوند و سدی مقاوم در برابر حرارت، شعله و دود ایجاد می‌کنند.

ساختار پرده‌های حریق از لایه‌های متعددی از پارچه‌های مخصوص تشکیل شده که از فایبرگلاس با پوشش‌های مقاوم به حرارت مانند سیلیکون، گرافیت متورم شونده یا پلی‌یورتان ساخته می‌شوند. مقاومت پرده حریق در برابر آتش به دلیل این ساختار چندلایه و مواد ویژه است که می‌تواند در برابر دماهای بسیار بالا برای مدت زمان قابل توجهی مقاومت کند. کاربرد پرده حریق و انواع آن در ساختمان‌ها در سال‌های اخیر رشد بسیاری داشته و استفاده از این سیستم‌ها در ساختمان‌های بلند و مراکز تجاری بزرگ، بیش از 45 درصد افزایش یافته است.

کاربرد پرده حریق و انواع آن در ساختمان‌ها باتوجه‌به معماری و کاربری ساختمان متفاوت است و می‌تواند از محافظت از پله‌های برقی و آسانسورها گرفته تا جداسازی فضاهای با خطر بالا مانند آشپزخانه‌های صنعتی و انبارها را شامل شود. استاندارد BS 8524 و EN 1634-1 از مهم‌ترین استانداردهایی هستند که عملکرد و نصب پرده‌های حریق را تعریف می‌کنند و دستورالعمل‌های دقیقی برای آزمون و تأیید این محصولات تعیین کرده‌اند تا مطمئن شوند که مقاومت پرده حریق در برابر آتش مطابق با زمان‌بندی اعلام‌شده خواهد بود.

انواع پرده‌های حریق

پرده‌های دود و حریق از لحاظ طراحی، عملکرد و میزان مقاومت به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که انتخاب آن‌ها به نیازهای خاص هر پروژه بستگی دارد. انواع پرده‌های دود و حریق متناسب با معیارهای ایمنی، نوع کاربری و الزامات قانونی تعیین می‌شود. بر اساس طبقه‌بندی استاندارد EN 13501-2، پرده‌های حریق در سه دسته‌ی اصلی E، EW و EI قرار می‌گیرند که هر کدام سطح متفاوتی از محافظت را دارند. پرده‌های نوع E (یکپارچگی) ساده‌ترین نوع هستند که فقط از انتشار شعله جلوگیری می‌کنند.

پرده‌های نوع EW علاوه بر یکپارچگی، میزان تشعشع حرارتی را نیز کاهش می‌دهند و برای محافظت از مسیرهای فرار مناسب هستند. پرده‌های نوع EI بالاترین سطح حفاظت را ارائه می‌دهند و علاوه بر یکپارچگی، عایق حرارتی مناسبی نیز هستند. مقاومت پرده حریق در برابر آتش در هر یک از این گروه‌ها متفاوت است و با اعدادی مانند 30، 60، 90، 120، 180 و 240 مشخص می‌شود که نشان‌دهنده تعداد دقایقی است که پرده می‌تواند در برابر آتش مقاومت کند. از لحاظ مکانیسم عملکرد، پرده‌های حریق به انواع ثقلی (Gravity Fail Safe) و مکانیکی تقسیم می‌شوند. نوع ثقلی در صورت قطع برق به‌صورت خودکار با استفاده از نیروی جاذبه پایین می‌آید؛ درحالی که نوع مکانیکی برای عملکرد به سیستم‌های کمکی نیاز دارد.

همچنین بر اساس جهت نصب، پرده‌های دود و حریق به انواع عمودی، افقی و شیب‌دار تقسیم می‌شوند. برای محیط‌های خاص مانند آشپزخانه‌های صنعتی، پرده‌های حریق مخصوصی تولید می‌شوند که در برابر چربی و حرارت بالا مقاوم هستند. همچنین برای محیط‌های با خطر انفجار، پرده‌های ضد انفجار وجود دارند که علاوه بر مقاومت پرده حریق در برابر آتش، می‌توانند موج انفجار را نیز تا حدی کنترل کنند.

مقاومت پرده حریق در برابر آتش

مقاومت پرده حریق در برابر آتش یکی از مهم‌ترین شاخص‌های عملکردی این سیستم محافظتی است که بر اساس استانداردهای سختگیرانه‌ای سنجیده می‌شود. این مقاومت که برحسب دقیقه اندازه‌گیری می‌شود، نشان‌دهنده مدت زمانی است که پرده می‌تواند در برابر آتش با شرایط استاندارد مقاومت کند بدون آنکه یکپارچگی خود را از دست بدهد یا دمای طرف غیر در معرض آتش از حد مجاز بیشتر شود.

بر اساس استاندارد BS EN 1363-1، مقاومت پرده حریق در برابر آتش در شرایط آزمایشگاهی با تعریف منحنی دما-زمان سنجیده می‌شود که در آن دما به سرعت افزایش می‌یابد و پس از 30 دقیقه به حدود 842 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. عوامل متعددی بر مقاومت پرده حریق در برابر آتش تأثیرگذار هستند. از جمله مهم‌ترین این عوامل در پرده‌های دود و حریق می‌توان به نوع مواد تشکیل‌دهنده، تعداد لایه‌ها، نوع پوشش‌های محافظ، روش دوخت و ساخت پرده، سیستم نصب و اتصالات و همچنین نحوه نگهداری و بازرسی‌های دوره‌ای اشاره کرد.

طبق تحقیقات مرکز ایمنی ساختمان، زمان مقاومت مورد نیاز برای پرده‌های دود و حریق در آسانسورها و پله‌های فرار حداقل 120 دقیقه توصیه می‌شود، درحالی که برای راهروها 60 تا 90 دقیقه کافی است. در مقایسه پرده‌های دود و حریق، از لحاظ مقاومت پرده حریق در برابر آتش در سطح بالاتری قرار دارد و هدف اصلی آن مهار شعله‌های مستقیم است، درحالی که پرده‌های دود بیشتر برای کنترل دود طراحی شده‌اند. البته امروزه محصولات ترکیبی نیز وجود دارند که هر دو عملکرد را ارائه می‌دهند.

تفاوت‌ های پرده‌های دود و حریق

پرده‌های دود و حریق هر دو از اجزای حیاتی سیستم‌های ایمنی ساختمان هستند اما تفاوت‌های اساسی در ساختار، عملکرد و میزان مقاومت در برابر آتش دارند. پرده‌های حریق به طور ویژه برای جداسازی فضاها و جلوگیری از گسترش شعله و حرارت طراحی شده‌اند و مقاومت پرده حریق در برابر آتش بسیار بالا است، به طوری که این پرده‌ها می‌توانند دماهایی تا حدود ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد را تحمل کنند و مانع عبور شعله، حرارت و گازهای سمی به بخش‌های دیگر ساختمان شوند.

پرده‌های دود اما برای کنترل و هدایت دود به کار می‌روند و هدف اصلی آن‌ها جلوگیری از انتشار دود به مناطق امن‌تر یا مسیرهای خروج است. این پرده‌ها تا دمای ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد مقاوم هستند و بیشتر بر جلوگیری از انتقال دود تمرکز دارند.

از نظر ساختار، پرده آتش از پارچه‌های چندلایه با نخ‌های فولادی و پوشش‌های مقاوم ساخته می‌شود تا در برابر شعله و حرارت مستقیم دوام بیاورد، در حالی که پرده‌های دود از فایبرگلاس و پوشش‌های خاص برای جلوگیری از عبور دود و گازهای مضر ساخته می‌شوند. همچنین، پرده‌های حریق به ریل‌های جانبی (ساید گاید) نیاز دارند تا در محل خود ثابت بمانند، اما پرده‌های دود اغلب بدون این ریل‌ها نصب می‌شوند.

جمع‌بندی

پرده‌های دود و حریق به‌عنوان بخشی حیاتی از سیستم‌های ایمنی ساختمان، نقش اساسی در کنترل و مدیریت بحران‌های ناشی از آتش‌سوزی دارند. پرده‌های حریق با مقاومت بسیار بالا در برابر آتش، مانع گسترش شعله، حرارت و گازهای سمی به سایر بخش‌های ساختمان می‌شوند و با ایجاد ناحیه‌بندی مؤثر، فرصت لازم برای تخلیه ایمن افراد و اطفای حریق را فراهم می‌کنند. مقاومت پرده حریق در برابر آتش تا دمای ۱۰۰۰ تا ۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد و عملکرد آن در جداسازی کامل فضاها، این تجهیزات را به گزینه‌ای مطمئن برای حفاظت از جان و مال تبدیل کرده است.

همچنین کاربردهای پرده دود نیز بر کنترل و هدایت دود، حفظ کیفیت هوای تنفسی و جلوگیری از انتشار دود به مسیرهای فرار و فضاهای امن تمرکز دارد. این پرده‌ها با مقاومت حرارتی کمتر، به منظور حفظ ایمنی مسیرهای فرار و کاهش خطر استنشاق دود استفاده می‌شوند. تفاوت اصلی پرده‌های دود و حریق در میزان مقاومت حرارتی، نوع کاربرد و ساختار آن‌ها است که انتخاب صحیح هر یک بر اساس نیاز ساختمان، نقش مهمی در ارتقای ایمنی دارد. انتخاب و نصب صحیح پرده‌های دود و حریق مطابق با استانداردهای روز، تضمین‌کننده حفاظت مؤثر از ساختمان و ساکنان آن خواهد بود.

شرکت راهکار تهویه آترین با ارائه خدمات مهندسی تخصصی در حوزه‌های حساس مانند نفت، گاز، پتروشیمی، مدیریت دود پارکینگی و تهویه صنایع بزرگ، راهکارهای به‌روز و محصولات باکیفیت از جمله پرده دود و آتش و انواع فن‌های تخصصی را ارائه می‌دهد. برای خرید این محصولات یا دریافت مشاوره رایگان تخصصی، می‌توانید با مشاوران آترین در ارتباط باشید.